Het rapport 'Wachten of werken?' van Platform31 onderzoekt hoe gemeenten kunnen bijdragen aan arbeidsparticipatie van asielzoekers en wat daarvoor nodig is.

Het onderzoek, uitgevoerd op verzoek van het G40-stedennetwerk, is gebaseerd op ervaringen in G40-gemeenten en biedt concrete aanbevelingen voor een inclusievere aanpak. In dit artikel sommen we de belangrijkste punten op. 

De huidige situatie: veel talent blijft onbenut

Hoewel asielzoekers onder bepaalde voorwaarden mogen werken, blijft het aantal dat daadwerkelijk een baan vindt beperkt. In 2023 waren er ruim 22.000 asielaanvragen in behandeling, maar slechts 2.016 tewerkstellingsvergunningen werden verleend. Door de complexiteit van regelgeving en een gebrek aan begeleiding blijft deze groep vaak aan de zijlijn staan.

De locaties waar asielzoekers verblijven, spelen ook een rol. Veel azc’s liggen afgelegen van arbeidsmarkten, waardoor werkgevers en werknemers elkaar lastig vinden. Deze lange periode van inactiviteit heeft gevolgen: vaardigheden gaan verloren, welzijn neemt af, en de stap naar werk of inburgering wordt groter.

Wat onderzochten de G40-gemeenten?

In verschillende G40-gemeenten zijn de afgelopen jaren pilots opgezet om asielzoekers sneller naar werk te begeleiden. Zo matchen sommige gemeenten asielzoekers direct met werkgevers via jobhunters. Andere gemeenten combineren werk met taallessen en sociale activiteiten om langdurige integratie te bevorderen. Weer anderen hanteren een bredere aanpak, waarbij zij naast werk ook aandacht besteden aan maatschappelijke participatie en verbinding met de omgeving.

Wat deze projecten gemeen hebben, is dat ze laten zien dat arbeidsparticipatie asielzoekers een kans geeft om hun potentieel te benutten. Daarnaast biedt het werkgevers toegang tot een gemotiveerde en vaak diverse groep arbeidskrachten. Toch zijn veel van deze projecten kleinschalig en ontbreekt systematische evaluatie, waardoor het effect op lange termijn moeilijk te meten is.

Succesfactoren

Het rapport benoemt enkele essentiële elementen die bijdragen aan succesvolle arbeidsparticipatie:

• Draagvlak en samenwerking: Gemeenten met sterke netwerken en betrokken partners boeken meer succes.
• Locatie: De fysieke afstand tussen azc’s en werkgevers is een bepalende factor.
• Maatwerk: Het afstemmen van ondersteuning op de persoonlijke ambities en vaardigheden van asielzoekers is essentieel.
• Goede begeleiding: Een bemiddelaar die de doelgroep goed kent, vergroot de kans op duurzame plaatsingen.

Waarom arbeidsparticipatie belangrijk is

De voordelen van arbeidsparticipatie zijn duidelijk. Voor asielzoekers biedt het werk eigenwaarde, structuur en een grotere kans op succesvolle inburgering. Voor werkgevers betekent het toegang tot gemotiveerde arbeidskrachten en diversiteit op de werkvloer. Ook de samenleving profiteert: arbeidsparticipatie vermindert de druk op voorzieningen en vergroot de sociale cohesie. 

Aanbevelingen

Om arbeidsparticipatie van asielzoekers te verbeteren, doet het rapport een aantal concrete aanbevelingen:

• Gemeentelijke focus: Maak afspraken met het COA over het koppelen van werkplekken aan verblijfplaatsen. Investeer in samenwerking met lokale arbeidsmarkten en maatschappelijke initiatieven.
• Landelijke regie: Zorg voor betere afstemming tussen asiel-, opvang- en inburgeringssystemen. Versoepel regelgeving en vereenvoudig toegang tot werk.
• Effectievere ondersteuning: Zet bemiddelaars in die de doelgroep begrijpen en bied sociaalpsychologische begeleiding.
• Kennisdeling: Stimuleer een lerende aanpak door data en ervaringen van arbeidsparticipatieprojecten systematisch te verzamelen en te delen.
  
  

Het rapport benadrukt dat arbeidsparticipatie niet alleen goed is voor asielzoekers zelf, maar ook voor werkgevers en de samenleving als geheel. Door samen te werken en drempels weg te nemen, kunnen we bouwen aan een arbeidsmarkt waarin iedereen een kans krijgt.

Wil je meer weten over dit onderwerp? Lees de volledige samenvatting van het rapport hier.