Hoofd in de wolken, voeten op de grond, kop in de wind

Een samenspel van obstakels dat het voor nieuwkomers zo ontzettend lastig maakt om werk te vinden; het zogeheten canvas plafond dat moeilijk doordringbaar is. Dat alles zouden wij graag anders zien. Crash the ceiling, we zeiden het vorig jaar op ons publieksevent al. Doorbreek het canvas plafond, al die obstakels kunnen we uit de weg ruimen. Zo moeilijk kan dat toch niet zijn. 

Zie de arbeidsparticipatie van de Oekraïners – die meteen aan het werk mogen en met open armen ontvangen werden door zowel algemeen publiek als werkgevers. Zie hoe we omgaan met expats uit Japan of Amerika – ook professionals die toevallig ergens anders geboren zijn, met als groot verschil dat zij de tijd hadden om hun koffer te pakken en diploma’s in te scannen, hun vlucht door de werkgever geboekt werd in plaats van halsoverkop ondernomen, en zij met open armen ontvangen worden. Hoe mooi zou het zijn als dat lot ook vluchtelingen ten deel viel. 

Dus ja: wij dromen. Maar we zijn niet naïef. Voeten op de grond. Want de praktijk is namelijk anders. Mensen die vluchten uit Afghanistan, Syrië, Eritrea worden anders bejegend dan Oekraïners en expats. Er worden hen meer obstakels in de weg gelegd. 

En daarover blijven wij vanuit Refugee Talent Hub dus zeggen: dat kan anders, die obstakels kunnen weg of we kunnen eromheen. Echt mensen, dat kan vrij eenvoudig. Elke dag zien we de oplossingen. En ook die zijn praktisch. 

We zien nieuwkomers die hun opleiding hier afronden of opnieuw doen, met hun werkgever afspraken maken over flexibele werkuren. We zien werkgevers die taalbuddy’s op de werkvloer inzetten. Die vooroordelen doorbreken, in de spiegel kijken: als wij zeggen dat we een inclusieve werkgever willen zijn, wat vraagt dat van van mij in plaats van van de ander?

We zien de buurman, vrienden, een tante die gewoon iets beter om zich heen kijken. Gebruik maken van de Welcome App of Buddy to Buddy en tijd maken voor De Ander. Uit nieuwsgierigheid en oprechte belangstelling.

We zien praktische oplossingen van politici, die andere argumenten vinden voor hetzelfde doel. Zie de recente publicatie van SEO Economisch Onderzoek dat dit voorjaar mede door Refugee Talent Hub tot stand kwam – met fijne partners als Refugee Connect, Microsoft, IKEA en anderen. Met als gevolg grote krantenkoppen dat het loont om de belemmeringen voor werk voor asielzoekers op te heffen. Niet alleen dat het menselijk loont, uiteraard, want iedereen snapt dat je van werken blij wordt, maar dat het ook economisch loont: het levert geld op. Concreet: bijna twee miljard aan extra welvaart voor de Nederlandse samenleving, over een periode van tien jaar tijd. (Dat is overigens niet alleen in Nederland zo, in Australië is een vergelijkbaar onderzoek geweest.)

Het ligt zo enorm voor de hand. Aan het eind van het eerste kwartaal van dit jaar waren er 411.000 openstaande vacatures. En er zijn ongeveer 132.000 vluchtelingen in Nederland – plus bijna 50.000 asielzoekers en ongeveer 100.000 Oekraïners. In totaal 280.000 mensen, blijkt uit cijfers van CBS en UNHCR. Een groot deel van hen kan en wil werken. Een no-brainer. 

Dus ja, het kan. En het moet. 

Dromen delen

Ik doe dit werk nu ruim zes jaar. Dit is het verhaal dat we vaker vertellen. De no-brainer, de obstakels, de manieren om daarmee om te gaan. Anders kijken, talent zien, oplossingen zoeken voor praktische bezwaren. Sowieso ben ik nogal van de praktische aanpak. En ik merk dat ik in de loop der tijd de neiging heb gekregen om steeds meer met de voeten op de grond te blijven staan. 

Niet te groot dromen, dan raak je de mensen kwijt. Niet te hoog mikken, dan word je voor gek versleten. Dus rustig aan, realistische stappen zetten. Ambities vertalen naar plannen, naar planningen. 

En dat werkt hoor, dat werkt prima. Er zijn inmiddels ruim 1.200 nieuwkomers via ons aan het werk gegaan en duizenden anderen hebben met en via ons belangrijke stappen gezet op weg naar die zo felbegeerde baan.

Vorige maand ging ik op veldreis. Dat had ik al een jaar in de planning, maar eindelijk kwam het er dan van. Ik wilde uitzoomen, meer horen en zien van de grotere, internationale context van ons werk. En reflecteren, op die grote wereld, op de groeiende impact van Refugee Talent Hub, op onze rol in het geheel, op mijn eigen rol ook. Twee weken lang voerde ik vele mooie gesprekken met gedreven mensen. Met vertegenwoordigers van NGO’s, werkgevers, en uiteraard ook met veel vluchtelingen – zowel in Turkije als Griekenland. Mensen met dromen, stuk voor stuk. De ene droom wat groter dan de andere – duizenden mensen begeleiden naar werk, een beetje hulp en vrolijkheid brengen in een vluchtelingenkamp, de oversteek naar Europa maken, de kinderen een waardige toekomst bieden, de dag van morgen halen – maar iedereen zijn eigen droom.

En dat deed mij beseffen dat wij dat ook weer veel meer moeten gaan doen. Zeggen wat onze droom is, en mensen daarin meenemen. Hoog mikken en je niet naar beneden laten halen. Niet rustig aan, maar juist volle vaart vooruit. En ja, realistische stappen zetten, ambities vertalen naar plannen en planningen. Zeker, ook dat. Maar niet alleen dat. Ook die droom benoemen.

Bij de viering van onze 1000e baan voor een nieuwkomer, afgelopen november op het hoofdkantoor van Essent, zei ik het al: duizend is mooi, maar het is just not good enough. We gaan voor de 100.000. Want er staan zo ontzettend veel nieuwkomers ongewild en onterecht aan de kant in Nederland. Een verhonderdvoudiging van onze impact, in de komende tien jaar. Dat is waar wij op mikken. En dat moeten we vaker hardop zeggen.

Juist nu. 

Want als het steeds maar gaat over alle ellende die gepaard gaat met de komst van vluchtelingen naar Nederland, sterker nog: als gedaan wordt alsof alle ellende het gevolg is van de komst van vluchtelingen naar Nederland, is de verleiding groot om niks te zeggen. Voor de lieve vrede en de gezelligheid op het verjaardagsfeestje.

Als mensen heel hard roepen dat het er veel te veel zijn, kun je zachtjes mompelen dat dat wel meevalt. Omdat je geen spelbreker wilt zijn, of – nog veel en veel erger – aangezien wilt worden voor linkse naïeveling. Een wereldvreemde idealist, niet serieus te nemen.

Als mensen strooien met getallen en feiten waarvan jij je afvraagt of die wel kloppen, kun je je mond houden omdat je zelf ook misschien niet helemaal weet hoe het exact zit. En te bescheiden bent om dat te laten merken. De sfeer niet wilt verpesten.

Maar je kunt ook wel iets zeggen. Juist voor de lieve vrede en gezelligheid, niet alleen vandaag op het verjaardagsfeestje maar de lieve vrede en gezelligheid op de langere termijn, in Nederland en in Europa. Niet zachtjes mompelen, maar tegengas geven bij onwaarheden. Nieuwsgierig zijn, vragen stellen – ook en juist aan mensen die er anders over denken dan jij. Het gesprek aangaan. En ja, uitkomen voor je dromen. Dat ook. Zeggen in welk land we willen wonen. 

Een land waarin we mensen zien voor wie ze zijn. Waarin vertrouwen de basis is van beleid, niet wantrouwen. Een land waarin het niet uitmaakt waar je vandaan komt, maar wie je bent en wat je wilt zijn. Een land waarin je je niet hoeft in te vechten, maar gastvrij ontvangen wordt en snel hoort of je mag blijven. Een land waarin nieuwkomers worden gewaardeerd als professionals die toevallig ergens anders geboren zijn, als potentiële collega’s, werkgevers en werknemers. Als expat die overhaast moest vertrekken uit zijn land van herkomst, maar hier nu is – beschikbaar voor een baan, met al het talent en alle ervaring die hij meebrengt. Een land waarin vluchtelingen de juiste kansen hebben op de arbeidsmarkt. 

Dus lieve mensen, een call to action:

• Voor de nieuwkomers hier aanwezig: werk aan je
  Nederlands, bouw een netwerk op, maar bovenal: hou vol
  en wees welkom. Blijf dromen.
  
  
• Werkgevers: kijk voorbij de huidige beeldvorming en zie wie
  er voor je staat. Neem talent aan. En spreek je uit. Over hoe
  het anders kan, over hoe jij het anders wilt.
  
  
• Alle mensen in mijn netwerk: vertel een ander verhaal. Over
  mensen zoals jij en ik, ieder met een eigen persoonlijkheid
  en barstensvol talent. Die gewoon een veilige plek zoeken.
  En een baan. Die daarvan dromen.

Als er een gure wind waait, kun je wegduiken. Of we kunnen samen tegen de wind in stappen. Regenjas aan, gaan met die banaan. 

Want daar, achter dat canvas plafond, daar liggen de kansen. Daar moeten we naartoe, dwars door dat plafond heen. Droom groot, reach for the stars, reik voorbij het plafond. Dromen, onverschrokkenheid en een beetje daadkracht. Dat is wat we nodig hebben. 

Dus. Op naar de dromen. Hoofd in de wolken, voeten op de grond, kop in de wind.

Dit is een onderdeel van de whitepaper die werd gepubliceerd naar aanleiding van het publieksevent Nieuwkomers & Werk op 20 juni. Wil je meer verdieping in de zomer? Download dan hier de whitepaper, met artikelen van onder andere Arnon Grunberg en Karien van Gennip.